Κάτω από την πίεση της πραγματικότητας το πολιτικό και κομματικό σύστημα φαίνεται να έχει δεχτεί απρόθυμα την αποκρατικοποίηση τραπεζών και ΔΕΚΟ. Απόδειξη η χθεσινή ανακοίνωση του Υπουργικού Συμβουλίου. Επειδή η κυβέρνηση αλλά και η αντιπολίτευση ποτέ δεν πίστεψαν στην ωφελιμότητα των αποκρατικοποιήσεων, δεν έχει προετοιμαστεί το ρυθμιστικό και κανονιστικό περιβάλλον που θα ρυθμίζει τη λειτουργία των επιχειρήσεων μετά την ιδιωτικοποίησή τους. Το θέμα είναι κρίσιμο για την επιτυχία της προσπάθειας αποκρατικοποίησης.
Το 1992, με την προοπτική του σπασίματος του μονοπωλίου του ΟΤΕ και την είσοδο νέων παικτών στο χώρο των τηλεπικοινωνιών, διαμορφώθηκε το πλαίσιο εντός του οποίου θα λειτουργούσαν εφεξής οι τηλεπικοινωνιακές επιχειρήσεις και ιδρύθηκε η ρυθμιστική αρχή για τις τηλεπικοινωνίες. Χάρι σε αυτές τις ρυθμίσεις έγιναν οι απίστευτα επιτυχείς ξένες επενδύσεις στην κινητή τηλεφωνία που έκτοτε και κάθε χρόνο τροφοδοτούν τον προϋπολογισμό με σημαντικά έσοδα. Πάλι το 1992, πρώτα θεσπίστηκε το τέλος αναχώρησης επιβατών (σπατόσημο) και μετά έγινε ο επιτυχής διαγωνισμός για το αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος. Σημειωτέον ότι το ιδιωτικοποιημένο αεροδρόμιο, είναι το μόνο αεροδρόμιο που συνεισφέρει έσοδα στον προϋπολογισμό. Όλα τα άλλα αεροδρόμια προκαλούν δαπάνες στον προϋπολογισμό.
Από εδώ και εμπρός τι πρέπει να γίνει; Ό,τι αφορά τις τηλεπικοινωνίες και τα αεροδρόμια (ιδίως αυτά) είναι εύκολο, διότι υπάρχει ήδη το κανονιστικό περιβάλλον. Για τις αποκρατικοποιήσεις όμως της ΔΕΗ, ΟΠΑΠ, ΕΥΔΑΠ, ΔΕΠΑ, τραπεζών, κ.λπ πρέπει να προηγηθεί η διαμόρφωση του κανονιστικού και ρυθμιστικού περιβάλλοντος που θα ισχύει μετά την αποκρατικοποίηση. Μόνον μετά τη διαμόρφωσή του θα μπορούν να γίνουν επιτυχείς αποκρατικοποιήσεις.
Είναι γνωστό σε όλους, άρα και στους επίδοξους επενδυτές, ότι στη ΔΕΗ η διοίκηση ασκείται από τη ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ. Είναι επίσης γνωστό ότι σε όλες τις ΔΕΚΟ και τις τράπεζες έχει καταργηθεί στην πράξη το διευθυντικό δικαίωμα. Οι διοικήσεις δεν έχουν το δικαίωμα προσαρμογής του αριθμού των απασχολουμένων στις πραγματικές ανάγκες της επιχείρησης. Οι συλλογικές συμβάσεις και οι κανονισμοί εργασίας έχουν δέσει τα χέρια των διοικήσεων, κ.ο.κ.
Όλα αυτά πρέπει να αλλάξουν εκ βάθρων. Αμέσως. Μετά, οι ιδιωτικοποιήσεις θα προκαλέσουν πολλαπλάσιο ενδιαφέρον. Οι συγχωνεύσεις τραπεζών – για τις οποίες τόσες συζητήσεις γίνονται – δεν έχουν κανένα νόημα όσο οι τράπεζες, μετά τη συγχώνευση τους, δεν θα μπορούν να περιορίσουν τον αριθμό των εργαζομένων και συνεπώς το κόστος λειτουργίας τους.
Το πρώτο που πρέπει λοιπόν να αλλάξει πριν από οποιαδήποτε αποκρατικοποίηση είναι η εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία. Είδα ότι η κυβέρνηση έσπευσε να ανακοινώσει τα ονόματα πλήθους συμβούλων για τις αποκρατικοποιήσεις. Η δική μου συμβουλή προς την κυβέρνηση είναι να προσλάβει σύμβουλο, γνώστη διεθνών πρακτικών, που θα αναλάβει την αλλαγή του εργασιακού νομοθετικού περιβάλλοντος. Το όφελος θα είναι μεγάλο. Θα διευκολυνθούν οι ιδιωτικοποιήσεις και κυρίως θα βελτιωθεί το περιβάλλον για επενδύσεις που μόνον αυτές οδηγούν σε ανάπτυξη.
Εκτός όμως από τα εργασιακά πρέπει να ρυθμιστούν και ζητήματα που αφορούν την λειτουργία των αποκρατικοποιημένων ΔΕΚΟ. Πρέπει να απαντηθούν πριν από την αποκρατικοποίηση ερωτήματα του τύπου: Πως ορίζεται το θεμιτό κέρδος μονοπωλιακής επιχείρησης; Με ποιο μηχανισμό ελέγχεται κάθε μονοπώλιο; Διευκολύνεται ή εμποδίζεται η δημιουργία ανταγωνισμού; Προέχει το συμφέρον του καταναλωτή ή το έσοδο του προϋπολογισμού;
Παραδείγματα: Ο ΟΠΑΠ έχει το μονοπώλιο των τυχερών παιχνιδιών για ακόμη 9 χρόνια. Μπορεί να πουληθεί έτσι, χωρίς καμιά ειδική ρύθμιση. Μπορεί όμως να πουληθεί με την υπόσχεση ότι στη λήξη δεν θα επιτραπεί σε άλλη εταιρεία να μπει στο χώρο ή ότι στη λήξη θα γίνει διαγωνισμός για την πώληση δύο αδειών τυχερών παιχνιδιών. Με δύο ανταγωνιζόμενες επιχειρήσεις θα ενισχυθεί η καινοτομία και θα μειωθεί το κόστος. Κάθε λύση έχει τα υπέρ και τα κατά και κάθε μια επηρεάζει το τίμημα για τον ΟΠΑΠ.
Στη ΔΕΗ μπορούν να αποσχιστούν και να ιδιωτικοποιηθούν 100% τα λιγνιτωρυχεία είτε ως μια μονάδα είτε ως δύο (Πελοποννήσου και Δυτικής Μακεδονίας). Μπορεί να αποσχιστεί η ΔΕΗ στην Κρήτη και να ιδιωτικοποιηθεί κατά 100%. Το ίδιο με το δίκτυο μεταφοράς. Τα σχήματα αυτά διευκολύνουν την ιδιωτικοποίηση και δημιουργούν προϋποθέσεις ανταγωνισμού και άρα μείωσης του κόστους.
Στα αστικά λεωφορεία θα μπορούσαμε να διατηρήσουμε την κρατική ΕΘΕΛ αλλά να επιτρέψουμε τη δημιουργία ΚΑΙ ιδιωτικών επιχειρήσεων που θα εξυπηρετούσαν γραμμές που δεν εξυπηρετεί η ΕΘΕΛ (π.χ. Κηφισιά-Αγ. Παρασκευή). Δεν θα εξυπηρετηθεί μόνο το συμφέρον των πολιτών αλλά θα δημιουργηθεί μέτρο σύγκρισης για να μπορούν να αξιολογηθούν οι επιδόσεις της ΕΘΕΛ.
Τι θα προσδοκούμε από μια ιδιωτικοποιημένη ΕΥΔΑΠ; Φθηνότερο κόστος και άρα φθηνότερο νερό; Περισσότερο νερό (από αφαλάτωση π.χ.) για να αναπτύξομε γρήγορα περιαστικά δάση; Πως θα ορίζονται οι τιμές διάθεσης του νερού; Με ποια κριτήρια;
Τα πιο πάνω παραδείγματα συνιστούν μια ενδεικτική παράθεση των παραμέτρων που πρέπει να διευκρινιστούν πριν από την προσπάθεια αποκρατικοποίησης. Είναι νομίζω ασφαλές να λεχθεί ότι η κυβέρνηση δεν έχει διαμορφωμένη άποψη επειδή, όπως άλλωστε δήλωσε ο πρωθυπουργός, οι αποκρατικοποιήσεις δεν ήταν στις προτεραιότητές του. Όπως και για τα εργασιακά, η συμβουλή μου είναι να προσληφθεί σύμβουλος με διεθνή εμπειρία που θα βοηθήσει την κυβέρνηση να θέσει τα σωστά ερωτήματα και να τα απαντήσει για κάθε μια ΔΕΚΟ και τράπεζα.
Χάθηκε πολύς χρόνος και απομένει πολύ λίγος. Σε αυτό το λίγο χρόνο πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τα ζητήματα που έθεσα προκειμένου να γίνουν επιτυχημένες ιδιωτικοποιήσεις. Μπορούμε πάντως να προχωρήσουμε αμέσως στην πώληση του 10% του ΟΤΕ (400+ εκ. Ευρώ) στη Deutsche Telekom, στην ιδιωτικοποίηση των αεροδρομίων Ηρακλείου, Θεσσαλονίκης και Ρόδου και στην πώληση κινητών (τα 3 Airbus που σαπίζουν εδώ και 18 μήνες) και ακινήτων περιουσιακών στοιχείων. Νομίζω ότι ως το τέλος του 2011 θα κριθεί οριστικώς αν θα αποφύγουμε την χρεοκοπία ή όχι.
Του Στέφανου Μάνου
Πηγή:drassi
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου